kontaktua

 

Memoriaren pedagogia Gernikako bonbardaketaren inguruan

Memoria colectiva

Orrialde honetan Gernika Gogoratuz Bakearen aldeko Ikerketa Zentroak herritarren diplomaziaren arloan egin duen lana aurkezten dugu, memoriaren eta bakearen kulturaren pedagogia gisa. Gainera, Gernika eta Alemaniaren arteko adiskidetze-prozesua erraztu zuten keinu sinbolikoak adierazten dira.

Bi leku horiek, 1987an Zentroa bera eta 1988an Gernikako Bakearen Museoa sortzearekin batera, UNESCOk 2002-2003an hiribilduari Europa eskualdearen alde emandako “Bakearen Hiria” Saria sostengatu zuten.

Gernikako bonbardaketa

1937ko apirilaren 26an, Alemaniako Kondor Legioak eta Francoren armadarekin aliatutako Italiako aireko indarrek, demokratikoki aukeratutako Espainiako Errepublikaren aurkako militarki matxinatua, Gernika bonbardatu zuten. Beste bonbardaketa batzuk ere egon ziren, baina hiribildu historikoarena erreferentea da biztanleria zibilaren aurkako aire-erasoen artean.

George Steer eta beste gerra-korrespontsal batzuen salaketak nazioarteko hedabideetan eta Picassoren “EL Guernica”, XX. mendeko mihise enblematikoenaren adierazpen plastikoak gerraren izugarrikeriaren sinbolo unibertsal bihurtzen dute.

Edukien aurkibidea

Orrialde hau laguntzarekin sortu da

 

 

Hasiera-hasieratik, Gernika Gogoratuzek helburu bikoitza izan du bakea eraikitzen laguntzeko. Memoria-ikasketetan pentsamendu kritikoaren dimentsioa txertatzea eta gizarte demokratikoetan bizikidetza indartzen laguntzea. Horretarako, parte hartzeko metodologiak prestatu dira, gerrak eta indarkeria politikoak eragindako gizarteetan memoria soziala eraikitzeko, eta, aldi berean, esparru teorikoak proposatu dira, askotariko ikuspegiak dituztenak, bizitza-alternatiba bidezkoak, iraunkorrak eta baketsuak eraikitzeko metodologia bat izateko.

Memoria pedagogiaren ikerketaren esparruan, garrantzitsua da espazioak irekitzea indarkeriak eragindako pertsonen testigantzak entzun ahal izateko, eta elkarrizketa-prozesuak prestatzea, testuinguru historikoa ulertzeko eta gerren, gatazka armatuen eta giza eskubideen urrakeeten inpaktua identifikatzeko.
Espazio horiek iraganari buruzko hausnarketa kritikoa bultzatzen dute, eta erantzukizun pertsonalak eta kolektiboak hartzea sustatzen dute, gizartea egia argitzeko, erreparatzeko eta bizikidetza berreraikitzeko prozesuetan inplikatzeko aukera emanez.

Urteurrenak

1987 / 50. Urteurrena

1987an, hiribilduko bonbardaketaren 50. urteurrenean, hiru gertaerek zehazten dute Gernika Gogoratuz-en sorrera, ekarpen gisa sortu zena, hiriari eta/edo Gernikako sinboloari lotutako hausnarketa zientifiko batek sortutako edo babestutako ekarpenekin, mundu-mailan eta, bereziki, Euskal Herrian bake-emantzipatzaile eta justua lortzeari lotuta.

Apirilaren 10ean, Eusko Legebiltzarrak faxismoaren biktimei omenaldia egitea erabaki du Gernikan, eta demokraziaren aldeko konpromisoa berretsi du.

Era berean, bakezaletasunetik, ekologismotik eta feminismotik etorritako pertsona-talde bat eta EHUko irakasleak, bake- eta gatazka-ikasketekin konprometituak, “Gernika Gogoratuz” Bakearen aldeko Ikerketarako Elkartea osatzen dute.

Apirilaren 18an, Petra Kelly eurodiputatu bakezale, ekologista eta feministak Gernika bisitatu eta Bakearen eta Adiskidetzearen aldeko Zentro bat sortzea eskatu du.

Exposición itinerante Gernika Gogoeratuz-1987
Petra Kelly. Gesto de Reconciliación

1997 / 60. Urteurrena

Gernika Gogoratuzek Gernikako Bonbardaketaren 60. urteurrena ospatu zuen Heinrich-Böll Fundazioarekin, aireko erasotik bizirik atera zirenekin, Gernikako eta Pforzheimeko arreba den hiriko herritarrekin batera, Kultura eta Bakerako VII. Konferentziaren baitan. Ekitaldi hau Petra Karin Kellyren bizitza, obra eta ondare politikoa omentzeko ere egin zen.
Herritarren diplomazia mailan egindako proposamenek Gernika eta Alemaniaren arteko adiskidetze prozesua ahalbidetu zuten. Bi aldeen arteko hurbilketa balio sinboliko handiko keinu batean amaitu zen: Roman Herzog Alemaniako presidentearen agurra, bonbardaketatik bizirik atera ziren pertsonei zuzendua.

Gernikako bonbardaketatik bizirik atera ziren gizon eta emakumeen memoria berreskuratzeko ikerketak memoria eta bakearen kultura aztertzeko lan-ildoari ekin zion, topaguneak irekitzeko helburuarekin. Helburua, gerren ondorioak aztertzea, historia hurbileko irakaspenak ikastea eta bake-agendatik sortzen ari diren proposamenei buruz eztabaidatzea izan zen.

Bizirik atera ziren gizon eta emakumeen kolektiboak, Luis Iriondoren bitartez, adiskidetzeko agiri bateratu bat irakurri zuten.

Petra Kelly Gernika Gogoratuz

Petra Kellyren Deklarazioa

Bundestag, proposición no de ley

Alemaniako Legebiltzarraren ez-legezko proposamena. Bizikidetza baketsu eta lagunkoirako adiskidetzeko keinua.

Declaración de culpa de Berlín

Berlingo “60 urte Gernika-ahaztearen aurka direlatik” ekimenarekiko erru deklarazioa.

Mensaje de Herzog

Roman Herzog Alemaniako presidentearen mezua

Gesto del embajador aleman en Gernika

Gernikako bonbardaketatik bizirik atera zirenen I. topaketa non Roman Herzog Alemaniako presidentearen agurra irakurri zena.

Discurso Luis Iriondo 1997

Luis Iriondoren hitzaldia. Bonbardaketatik bizirik atera zena.

2007 / 70. Urteurrena

Erich Maria Remarque Osnabrücken (Alemania) egoitza duen elkartea Gernikan da, Gernika Gogoratuzek lantzen dituen memoria historikoaren inguruko etorkizuneko lankidetza-proiektuak jorratzeko.

Gernika Gogoratuz, «Gernika gogoratzeko artea. Oroitzapen historikoa eta bakearen aldeko konpromisoa» erakusketak artearen inguruko metafora bat proposatzen du, esperientzia estetiko gisa, oroimenaren eta bakearen eraikuntzaren esparruan egiten duen lana islatzeko.

Visita

Erich Maria Remarque elkartearen bisita Gernikara.

Gernika Gogoratzearen Artea.

2017 / 80. Urteurrena

Dieprand von Richthofenek eta Karl-Benedikt von Moreauk Gernika bisitatuko dute, Gernika Gogoratuz-ek gonbidatuta, apirilaren 25ean eta 26ean Gernikako bonbardeaketaren 80. urteurrena ospatzeko egingo diren ekitaldietan parte hartzeko.

1937ko apirilean Gernika bonbardatu zuten pilotuen Dieprand von Richthofen (semea) y Karl-Benedikt von Moreau (iloba).

80 aniversario bombardeo de Gernika

Gernikako bonbardaketatik bizirik atera ziren gizon eta emakumeen kolektiboaren topaketak

1997tik 2010era, Gernika Gogoratuz-ek urtero antolatu ditu bizirik atera diren gizon eta emakume lekukoen topaketak.

Jarduera horiek funtsezkoak izan dira protagonisten narratiben bidez memoria historikoa berreskuratzeko.

1997an, oroitzapenezko 60. urteurrenean, bizirik atera zirenen lehen topaketa egin zen Gernikako merkatu plazan.

Bizirik atera ziren gizon eta emakumeen kolektiboak, Luis Iriondoren bitartez, adiskidetzeko baterako agiria irakurri dute.

Carta al ministro de cultura Mariano Rajoy

1999. III. Topaketa

Biziraun zutenen kolektiboak eskaera egin zion orduko Espainiako Gobernuko Kultura ministroari, Gernikako bonbardeaketaren egiletza argitzeko.

Carta de Ellen Fritsche

2001.ko V. topaketa

“Bizitzako istorioak” proiektua aurkezten da. Bizirik atera direnen seme-alabek, eta bilobek parte hartzen dute. Ellen Fritsche Alemaniako Von Richthofen komandantearen alabak gutun bat bidali die Gernikan bizirik atera zirenei.

Declaracion de sobrevivientes

2002.ko VI. topaketa

Munduko hainbat lekutako artistak Gernikako bonbardaketatik bizirik atera zirenekin eta Hiroshima eta Nagasakiko bonbardaketetatik bizirik atera zirenen senideekin bilduko dira. Memoria Historikoaren lehen erakusketa antolatu da.

Llamamiento Irak 2003

2003.ko VII. Topaketa

Dresden (Alemania) eta Gernikan bizirik atera zirenek manifestu bat idatzi dute Irak-eko esku-hartze armatuaren aurka.

Visita de Nora Lang a Gernika 2004

2004. VIII. Topaketa

Nora Lang eta Helga Sievers Dresdeko bonbardaketatik bizirik atera ziren bi lagunen eta Christel Augenstein Pforzheimeko alkate nagusiaren bisita.

Gernika/Guernica. Anita Glesta

2006. X. Topaketa

“Gernika From the sky to the bottom” proiektua aurkezten da. Gernika Gogoratuz kolaboratzen duen New Yorkeko Anita Glesta artistaren eskutik.

Encuentro de sobrevivientes 2007

2007. XI. Topeketa

Gernikako bonbardaketaren 70. urteurrena. Euskadiko gerraren haurren hiru elkarteetako (Bizkaia, Gipuzko, Araba) ordezkarien eta Durango eta Otxandioko bonbardaketako bizirauleen kolektiboko hainat ordezkariren hitzak.

libro con fotografias de sobrevivientes del bombardeo de Gernika

2009. XIII. Topaketa

Gernikako bonbardaketatik (1997-2008) bizirik atera ziren pertsonen 10 urte baino gehiagoko topaketen, bazkarien eta jardueren argazki liburuaren aurkezpena.

Gernika es

2010. XIV. Topaketak

Bizitza historiak eta oroitzapenak; testigantzak: Otxandio (1936ko uztailaren 22a), Durango (1937ko martxoaren 31), Sant Adriá de Besós (1937 eta 1938), Nagasaki (1945eko abuztuaren 9a), eta Gernika (1037ko apirilaren 26a).

Herritarren diplomazia eta
memoriaren pedagogiarako praktikak

Ikerketa programak, erakusketak eta ekimen berritzaileak sortu zituzten dokumentuak egiten dira. Ekimen horiek bakearen kulturari lagundu diote, hainbat sare autonomiko, nazional eta nazioartekoekin izandako eraginaren eta lankidetzaren bidez.

Herritarren diplomaziaren arloan egindako proposamenek, agente tradizionalen eskutik egindako proposamenen osagarri, Gernika eta Alemania adiskidetzeko prozesua ahalbidetzen dute.

Gernikako bonbardaketako gizon eta emakume biziraule buruzko testigantzak

“Luis Iriondo. Recuerdos”. Canal @karmeliri. Carmelo Iriondo Alberdi. 2024

Memoria de un sobreviviente

Bizirik atera den pertsona baten memoria. Luis Iriondo. Bizirik atera dena. 2017

Testimonio de Luis Iriondo

Luis Iriondoren testigantza. Bizirik atera dena. 2007

Testimonio de Pedro Baliño

Pedro Baliñoren testigantza. Bizirik atera dena. 2000

Recuerdos del bombardeo de Gernika

Gernikako bonbardaketaren oroitzapenak. Miren Gomeza Ibieta. Bizirik atera dena. 1996

Adiskidetze-mezuak

Mensaje de las familias Von Richthofen y Von Moreau

Von Richthofen eta Von Moreau familien mezua. 2017

Carta de Ellen Fritsche

Von Richthofen komandantearen alaba Ellen Fritschek gutun bat bidali die bizirik atera direnei. 2001

 

Roman Herzog

Roman Herzog-en gutuna, Alemaniako Errepublika Federaleko Presidentea. 1997

Discurso de Luis iriondo, superviviente del bombardeo de Gernika

Luis Iriondok Gernikako bonbardaketatik bizirik atera zirenen izenean egindako hitzaldia. 1997

Petra Kelly. Gesto de Reconciliación

Petra Kelly: Gernika – Adiskidetzeko Keinua. 1987

“Elkarrekin joan gaitezen bakean” ekimena

“Elkarrekin bakean joan gaitezen” ekimena Gernika, Dresden (Alemania), Hiroshima, Nagasaki eta Tsuchizaki (Japonia) bonbardaketetatik bizirik atera zirenek osatutako bakearen aldeko elkartea da.

“Goazen elkarrekin Bakean” du egoitza Gernika Gogoratuz-ek.

Ekimenaren helburua da:
· Biktima errugabeekin gerra edo indarkeria saihesteko bitartekoak adostea.
· Arma nuklearrak indargabetzea.
· Bakearen beharra zabaltzea.
· Belaunaldi berriek bakearen aldeko lanak egin ditzaten lan egitea.

Iniciativa "Marchemos juntos en Paz"

“Elkarrekin bakean ibil gaitezen” ekimena. Luis Iriondoren gutuna. 2018

Marchemos juntos en Paz. Gernika Gogoratuz

Ipar Koreako esperimentu nuklearraren kontrako protesta. 2017

Marchemos juntos en Paz

Gernikako eta Nagasakiko biktimen lankidetzarako sinadura. 2013

Marchemos juntos en Paz

Japonia hiriari atxikitzeko adierazpena. 2013

Marchemos juntos en Paz

Hiroshima atxikitzearen aitorpena. 2013

Marchemos juntos en Paz. Gernika Gogoratuz

Let’s walk together for peace. Gutuna Barack Obama jaunari. 2013

Marchemos juntos en Paz. Gernika Gogoratuz

Luis Iriondok Ameriketako Estatu Batuetako enbaxadoreari idatzitako gutuna. 2013

Marchemos juntos en Paz

Gernikako eta Nagasaskiko biktimen arteko lankidetza-hitzarmena (gaztelaniaz). 2012

Marchemos juntos en Paz. Gernika Gogoratuz

Let’s walk together in peace. Barack Obama jaunari gutuna. 2012

Nora Lang, Dresdeko bonbardaketatik bizirik atera zenaren gutunak

Carta de Nora Lang, superviviente del bombardeo de Dresden

Gutuna: “4 arrosa gorri txiki”. 2022

Carta de Nora Lang, superviviente del bombardeo de Dresden

Jürgen v. Strauwitz 2022ko gutuna

Carta de Nora Lang, superviviente del bombardeo de Dresden

Munduko bakerako deia Dresdendik. 2022

Carta de Nora Lang, superviviente del bombardeo de Dresden

Bizirik atera diren beste pertsona batzuei egindako galderak eta erantzunak. 2022

Nora Lang. Bombardeo de Gernika

Itxaropenaren eta adiskidetzearen sinboloa. 2000

Guernica berri-aurki dezagun

Herritarren diplomaziaren esparruan duen eraginari dagokionez, nazioarteko agendetan gaiak ikusarazteko eta kokatzeko jarduerak egiten dira.

1992an kanpaina bat egin zen Alemaniako Defentsa Ministerioaren aurrean, soldadutza errekrutatzeko karteletan “Gernika” erabiltzeko.

Nabarmendu beharreko bigarren kanpaina 2003an “Guernica berraurkitu dezagun” ekimena izan zen, Irak-eko inbasioaren aurrean NNUUren egoitzan “Gernika”-ren erreplika ezkutatzeagatik eta bakerako apelazio gisa.

Carta ONU

Jarduerak

Urtero egiten diren ekitaldi horiek memoriari eta bakearen kulturari buruzko azterlanen ildoari forma ematen diote, eta oroitzapenak gogora ekartzeko, asmoak deitzeko eta bizikidetza baketsuen eraikuntza kolektiboaren inguruko hausnarketak eragiteko espazioak ahalbidetzen dituzte.

Gernikako Kultura eta Bake Jardunaldiak

1991tik Gernikako Bonbardaketaren oroimenezko ekitaldien barruan antolatu dira, herriko Udalarekin elkarlanean.

XXXIII jornadas de cultura y paz de Gernika

Gernikako kultura eta bakearen XXXIII. Nazioarteko Jardunaldiak. 2023

JORNADAS DE CULTURA Y PAZ DE GERNIKA

Gernikako kultura eta bakearen XXXII. Nazioarteko Jardunaldiak. 2022

Jornadas Cultura y Paz de Gernika 2021

Gernikako kultura eta bakearen XXXI. Nazioarteko Jardunaldiak. 2021

En recuerdo del bombardeo de Gernika 2020

“Gernikako bonbardaketa gogoan” Gernikako Bakearen Museoarekin batera. 2020

Jornadas de Cultura y Paz de Gernika 2019

Gernikako kultura eta bakearen XXIX. Nazioarteko Jardunaldiak. 2019

Jornadas Cultura y Paz de Gernika 2018

Gernikako kultura eta bakearen XXVIII. Nazioarteko Jardunaldiak. 2018

Jornadas de Cultura y Paz de Gernika 2017

Gernikako kultura eta bakearen XXVII. Nazioarteko Jardunaldiak. 2017

Ikusi jardunaldien edizio guztiak 1991tik

Gernikako Antimilitaristen eta Memoria Historikoaren Jaurdunaldiak

Gernika Gogoratuz-ek, Gernikatik Mundura eta Ideasur elkarteekin batera, hiriko Udalak eta Kultur Etxeak gogoeta eta adierazpen artistikoko topaketa hauek antolatzen dituzte 2013tik aurrera Astran, arma fabrika zaharrean, bere balio sinbolikoagatik.

Helburua militarismoa eta gerraren industria salatzea da, memoria historikoa berreskuratzeaz gain.

X Jornadas Antimilitaristas y de Memoria Histórica de Gernika

X. Jardunaldiak Antimilitarismoa eta Memoria Historikoa. 2022

IX jornadas antimilitaristas y de memoria histórica de Gernika 2021

IX. Jardunaldiak Antimilitarismoa eta Memoria Historikoa. 2021

VIII jornadas antimilitaristas y de memoria histórica de Gernika. 2020

VIII. Jardunaldiak Antimilitarismoa eta Memoria Historikoa. 2020

VII jornadas antimilitaristas y de memoria histórica de Gernika. 2019

VII. Jardunaldiak Antimilitarismoa eta Memoria Historikoa. 2019

VI jornadas antimilitaristas y de memoria histórica de Gernika. 2018

VI. Jardunaldiak Antimilitarismoa eta Memoria Historikoa. 2018

V. Jardunaldiak Antimilitarismoa eta Memoria Historikoa. 2017

Jornadas antimilitaristas y de memoria historica de Gernika 2016

IV. Jardunaldiak Antimilitarismoa eta Memoria Historikoa. 2016

Jornadas Antimilitaristas 2015

III. Jardunaldiak Antimilitarismoa eta Memoria Historikoa. 2015

Jornadas antimilitaristas y de memoria historica 2014

II. Jardunaldiak Antimilitarismoa eta Memoria Historikoa. 2014

I. Jardunaldiak Antimilitarismoa eta Memoria Historikoa. 2013

Ikerketa-proiektuak

Memoriari eta bakearen kulturari buruzko azterlanen lan-ildoaren bigarren helburua memoriaren pedagogia egiteko azterlanak eta prestakuntza-jarduerak egitea da.

Urteetan zehar, esperientziak trukatzeko eta belaunaldien arteko elkarrizketa sustatzeko proiektuak egiten dira.

Pedagogía de la Memoria. El Bombardeo de Gernika. Pedagogía de Paz a través de la memoria y el arte. María Oianguren y Alex Carrascosa (coords.)

Bakearen pedagogia memoriaren bidez. Gernikako bonbardaketa.

Unitate didaktiko bat, Gernikako bonbardaketa dokumentalarekin batera. Memoriaren pedagogiagatik Gernikako bonbardaketa jorratzen du, Espainiako Gerra Zibilaren testuinguruan, hezkuntzaren esparruan aztertzeko eta erakusteko. Lehendakaritza Ministerioak finantzatua. Espainiako Gobernua eta Gernika Gogoratuz. 2007-2008.

Cultural heritage. Identity and Conflict

CRIC. Gatazkaren ondoren identitateak berreraikitzeko kultura-ondarea.

Ikerketa-proiektua Europako programaren esparruan (2008-2012). Bertan, tokiko azterlan bat egin zen bonbardaketaren memoria kolektiboa, nortasun garaikidean duen integrazioa eta Gernikako paisaia sinbolikoaren eta memoriaren garapena aztertzeko. Europar Batasunak finantzatua, EBko Zazpigarren Esparru Programaren barruan (ID FP7-SSH-2007-5.2.1 Historia eta identitateak).

Artea eta Memoria

Sormenezko jarduerak egiten dira, gatazkak modu baketsuan eraldatzen laguntzen duen memoriaren pedagogia egiteko.

Himmelstausch - Intercambio de cielos. Gernika-berlin

Himmelstausch – Zeru trukaketa. Berlineko zeruak Gernikako zerutik hegan. 2019

Memoria y espacio en el arte urbano

Memoria eta artea hirigunean. 2017

Anita Glesta

Gernika/Guernica. Desde el cielo, hasta el fondo (Hell castings from heaven). 2017

Congreso arte, memoria y democracia

I. Nazioarteko Kongresua, artea, memoria eta demokrazia. 2012

Kids Gernika

Kids Guernica. Demokraziaren aldeko nazioarteko arte proiektu bat. 2012

Argitaratutako materialak

Gernika Sarea Bildumak ikus-entzunezko materialak eta monografiak argitaratzen ditu memoriaren azterketaren eta bakearen kulturaren lan ildoan.

Horrez gain, Gernika Gogoratuzek beste erakunde batzuekin materialak argitaratzen ere kolaboratzen du.

Ikus-entzunezkoak

Gernika. Ciudad de Paz. Diálogos

Gernika. Ciudad de la Paz. Diálogos. 2018

Argazki marrazki

Argazki marrazki. 2013

Ikusmen ahotsa. La voz visual

La voz visual. 2008

Bizi naizen lekutik Gernikatik

Bizi naizen lekutik. 2008

The mark of men. Bombardeo de Gernika

The mark of men. 1998

La huella humana. El bombardeo de Gernika

La huella humana. 1998

Monografiak

BONANZAS CULTURALES Y BARBARISMOS MERCANTILES. Red Gernika

Bonanzas culturales y barbarismos mercantiles. Del recuerdo del bombardeo de Gernika y otros «bienes» culturales. Kepa Fernández de Larrinoa y Daniel Rementeria Arruza. 2023

El hospital militar de prisioneros de guerra de Gernika

1938-1940 Gernikako gerra-presoen ospitale militarra. Koord. Amagoia Lopez de Larruzea Zarate. 2022

Ingo Niebel

El #Gernika80 y Alemania, ¿Un ejemplo a seguir?. En “Narrativas de resistencia y solidaridad”. V Jornadas Antimilitaristas y Memoria Histórica de Gernika en Astra. 2019

Gernika es

«Gernika es» – «Gernika bada». Gaur egungo aurpegien erretratuak. 2010

XIX jornadas internacionales de cultura y paz de Gernika

Historias de vida, lugares simbólicos y reconstrucción de identidades en la construcción de la paz XIX Jornadas Internacionales de Cultura y Paz de Gernika. 2010

Pedagogía de la Memoria. El Bombardeo de Gernika. Pedagogía de Paz a través de la memoria y el arte. María Oianguren y Alex Carrascosa (coords.)

Pedagogía de la Memoria. El Bombardeo de Gernika. Pedagogía de Paz a través de la memoria y el arte. María Oianguren y Alex Carrascosa (coords.). 2008

Gernika/Guernica. Anita Glesta

Gernika / Guernica. Desde el cielo hasta el fondo. Anita Glesta. 2007

Colección Red Gernika: Gernika y Alemania. Historia de una reconciliación. Michael Kasper

Gernika y Alemania: Historia de una reconciliación. Michael Kasper. 1998

Petra Kelly. Gesto de Reconciliación

Petra Kelly: Gernika – Gesto de Reconciliación. 1997

Colección Red Gernika: Memoria colectiva del bombardeo de Gernika. María Jesús Cava Mesa con la colaboración de María Silvestre y Javier Arranz.

Memoria colectiva del bombardeo de Gernika. María Jesús Cava Mesa con la colaboración de María Silvestre y Javier Arranz. 1996

Prentsa-dosierra

Kontsultatu prentsa-dosier osoa

Orrialde hau laguntzarekin sortu da
Gogora